Arteriovenöz fistül: Doğru kullanım için anlayış!

Dolaşım sistemi kalpten, kan damarlarından oluşur: atardamarlar, damarlar ve kılcal damarlar. Arterler, oksijen ve besin alışverişi için kalpten organlara kan taşır. Bu işlem kılcal damarlarda gerçekleşir. Metabolizmanın ardından, kılcal damarlardan besin açısından fakir kan damarlara emilir. Statik kan dolaşımı tamamlamak için kalbe geri taşınacaktır. Bu süreç, vücudun işleyişini sağlamak için sürekli olarak gerçekleşir. Bu makale Arteriovenöz Fistül ile ilgilidir. Bu, atardamar ve toplardamar arasındaki anormal bağlantının neden olduğu bir hastalıktır. Hastalık, özellikle büyük bir vasküler anastomoz ise, birçok ciddi sonuca neden olabilir.

içerik

• 1. Arteriovenöz fistül nedir?
• 2. Arteriovenöz fistülün nedeni nedir?
• 3. Arteriyovenöz fistül için risk faktörleri
• 4. Arteriovenöz fistülün komplikasyonları nelerdir?
• 5. Arteriovenöz fistülün belirtileri nelerdir?
• 6. Arteriovenöz fistül nasıl teşhis edilir?
• 7. Arteriovenöz fistül nasıl tedavi edilir?

1. Arteriovenöz fistül nedir?

• Arteriovenöz fistül, bir arter ve bir toplardamar arasında bir kılcal damardan geçmeden anormal bir bağlantıdır. Fistüller doğuştan olabileceği gibi başka bir sürecin sonucu da olabilir.
• Fistülden kan akışı, kılcal damarlara giren kan miktarını azaltır. İlk sonuç, alttaki organlarda besin eksikliğidir. Uzun süreli anormal kan akışı, kan damarlarına baskı uygulayarak onlara zarar verir. Daha tehlikeli, aynı zamanda hareketsizlik anormalliklerine neden olabilir ve birçok ciddi sonuca neden olabilir.

2. Arteriovenöz fistülün nedeni nedir?

• Konjenital arteriyovenöz fistül.

Bazı insanlar venöz fistül (doğuştan) ile doğarlar. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte doğuştan arteriyovenöz fistüller anne karnında gelişmez. Yani, sadece doğduğunda tezahür eder.

• Kalıtsal hastalık.

Pulmoner venöz fistül kalıtsal bir hastalıktan (Osler-Weber-Rendu hastalığı) kaynaklanabilir. Vücudunuzda, özellikle akciğerlerde anormal arteriyovenöz anastomoza neden olur.

• Penetran travma.

Penetran bir yaralanmadan sonra bir arteriyovenöz fistül de gelişebilir. Kurşun veya bıçak yarası gibi. Bu, yara bir damar ve arterin buluştuğu yere nüfuz ederse olabilir.

• Kardiyak kateterizasyon komplikasyonları.

Kalp kateterizasyon prosedürünün bir komplikasyonu olarak arteriyovenöz fistül gelişebilir. Kardiyak kateterizasyon sırasında kasık, boyun veya kolunuzdaki bir atardamar veya damara bir kateter yerleştirilir ve kan damarlarınızdan kalbe doğru geçirilir. İğne atardamar ve toplardamardan geçerse bu fistül oluşturabilir. Nadir bir komplikasyon olmasına rağmen, yine de mümkündür.

• Arteriovenöz anastomoz cerrahisi.

Diyaliz, diyaliz, yapay dolaşım gerektiren hastalarda bu gerekli bir işlemdir… Örneğin son dönem böbrek yetmezliği olan hastaların çoklu diyalize ihtiyacı vardır. Diyaliz iğnesi damara çok fazla sokulursa damarda iz kalabilir ve tahrip olabilir. Bir geçit oluşturmak gereklidir. Bu fistül genellikle önkolda veya uylukta oluşturulur.

arteriyovenöz anastomoz

3. Arteriyovenöz fistül için risk faktörleri

Genetik veya konjenital koşullar kaçınılmaz risk faktörleridir. Ek olarak, bir damardaki fistül, aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli faktörler nedeniyle artabilir:

• Kalp kateterizasyonu, özellikle prosedür kan damarlarını içeriyorsa.
• Yüksek tansiyon (hipertansiyon). Doğumda bazı arteriyovenöz anastomozlar fibröz forma dönüşür. Ancak tansiyon sürekli yüksekse bu pasajın genişlemesi için baskı yapar.
• Şişman
• Bazı kan sulandırıcılar (antikoagülanlar) ve kanamayı kontrol etmek için kullanılan ilaçlar (anti-fibrinolitikler) dahil olmak üzere bazı ilaçlar.
• Yaşlı
• Kadın

4. Arteriovenöz fistülün komplikasyonları nelerdir?

Tedavi edilmediği takdirde arteriyovenöz fistül, bazıları ciddi olabilen komplikasyonlara neden olabilir. Bunlar şunları içerir:

• Kalp yetmezliği. Bu, büyük arteriyovenöz fistüllerin en ciddi komplikasyonudur. Arteriovenöz şantlar hemodinamik anormalliklere neden olur. Spesifik olarak, kan kalbe daha hızlı döner, periferik kan basıncı daha düşüktür. Zamanla, kalbin çalışma yoğunluğunun artması kalp kasını zayıflatabilir ve kalp yetmezliğine yol açabilir.
• Bir kan pıhtısı oluşturun. Bacaktaki arteriyovenöz fistül kan pıhtılarına neden olabilir. Derin ven trombozu, pulmoner emboliye neden olursa yaşamı tehdit edebilir. Fistülün bulunduğu yere bağlı olarak felce de yol açabilir.
• Ayak yarası. Bacakta bir fistül de bacakta ağrı geliştirmenize neden olabilir.
• Kanama. Arteriovenöz fistüller, sindirim sistemi dahil olmak üzere kanamaya neden olabilir.

5. Arteriovenöz fistülün belirtileri nelerdir?

Arteriyovenöz fistülün belirtileri fistülün konumuna bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Küçük fistüller genellikle herhangi bir belirti veya semptom göstermez. Büyük arteriyovenöz fistüller belirti ve semptomlara neden olabilir ve hatta tehlikeli olabilir. Belirtiler şunları içerebilir:

• Varisli damarlara benzer mor parlaklık, ciltte görebileceğiniz şişmiş damarlar
• Kollarda veya bacaklarda şişme

• Hipotansiyon
• Yorgun
• Kalp yetmezliği

Akciğerdeki arteriyovenöz fistül ciddi bir durumdur ve aşağıdakilere neden olabilir:

• Soluk, soluk cilt
• lezzetli bagetler
• hemoptizi

Gastrointestinal sistemdeki arteriyovenöz fistül, gastrointestinal sistemde kanamaya neden olabilir.  

6. Arteriovenöz fistül nasıl teşhis edilir?

Arteriyovenöz fistül teşhisi, öykü, tıbbi öykü, klinik muayene ve laboratuvar testlerinin bir kombinasyonunu gerektirir. Doktor, fistülün olabileceği alandan kan akışını dinlemek için bir stetoskop kullanır. Fistülden kan akışı, üfürüm adı verilen bir ses çıkarır.

Doktorunuz bir fistülden şüphelenirse, teşhisi doğrulamak için başka testler yapılacaktır. Bunlar şunları içerebilir:

• Kan damarlarının Doppler ultrasonu. Ultrason, arteriyovenöz fistülü kontrol etmenin en etkili ve yaygın yoludur. Fistül bacak veya koldaki kan damarlarındaysa özellikle kolay ve ekonomiktir.
• Kan damarlarının bilgisayarlı tomografisi (BT). Bir BT anjiyogramı, doktorunuzun arterlerinizi görüntüler aracılığıyla incelemesine olanak tanır. Damar sistemi, kan dolaşımına enjekte edilen kontrast madde ile görselleştirilir.
• Manyetik rezonans anjiyografi (MRA). Fistülün vücutta derin olup olmadığını araştırmak için manyetik rezonans anjiyografi kullanılır. Özellikle yumuşak doku çevresinde yer alan fistülün teşhis edilmesi zordur. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile aynı tekniği kullanır, ancak aynı zamanda kan damarlarının görüntülerini oluşturmaya yardımcı olan özel bir boyanın kullanımını da içerir.

Hastanın klinik durumuna ve semptomlarına bağlı olarak doktor uygun testleri verecektir.

7. Arteriovenöz fistül nasıl tedavi edilir?

Küçük, asemptomatik fistüller genellikle tedavi gerektirmez. Arteriyovenöz fistül büyükse, genellikle aşağıdaki tedaviler mevcuttur:

• Fistülün ultrasonik kompresyonu. Bacakta damar içinde olan ve ultrasonda kolaylıkla görülen fistüller kompresyon ultrasonu ile tedavi edilebilir. Bu tedavide fistülü sıkıştırmak için bir ultrason probu kullanılır. Bu da hasarlı kan damarlarına kan akışını engeller. Bu prosedür sadece yaklaşık 10 dakika sürer. Ancak 3 kişiden 1'i kadar düşük bir başarı oranına sahiptir.
• Fistülü bloke etmek için bir stent yerleştirin. Doktor, fistül bölgesindeki artere onu kapatmak için bir stent yerleştirecektir. Bu, fistül yoluyla kan akışını engellemeye yardımcı olur. Ancak bu yöntem stent yerinde kan pıhtısı oluşumu riski taşır.

stent

• Ameliyat. Yukarıdaki yöntemler başarısız olursa veya kontrendike ise cerrahi düşünülmelidir. İhtiyacınız olan ameliyat türü fistülün boyutuna ve konumuna bağlıdır.

Arteriovenöz fistül nispeten nadir görülen bir vasküler hastalıktır. Hastalık sessiz olabilir, ancak ciddi komplikasyonları da olabilir. Fistül, doğru kullanıldığında herhangi bir sonuç vermeden tamamen tedavi edilebilir. Hastalık semptomlarını izlemek, zamanında teşhis ve uygun tedavi, etkili bir şekilde üstesinden gelmenin yoludur. 

Doktor Luong Sy Bac